පසුගිය වසරේ මාර්තු මාසය කළු මාර්තුවක් බවට පත්වීමේ පළමු ගිනි පුපුර ඇවිලී ගියේ මහනුවරම උණුසුම් කරමිනි. දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සිංහල, දමිළ, මුස්ලිම් භේදයකින් තොරව ජන විවිධත්වයම සංස්කෘතික සෞන්දර්යක් බවට පත් කරගෙන සිටි මහනුවර එක සැණෙකින් එහිදී දේශීය ජනතාවට හා විදේශිකයන්ට අනාරක්ෂිත ස්ථානයක් බවට පත්වූයේ ජාතිවාදයේ අසුන්දරත්වය විදහාපාමිනි. 

එවැනි ගැටලු ඇතිවීම වළක්වා ගනිමින් ජාතීන් අතර පොදු ලාංකිකත්වයක් ඇති කරන්නේ කෙසේද යන්න කෙරෙහි අවධානය යොමු නොකර මෙම ගැටලුව විසඳිය නොහැක. බහුවාර්ගික රටක ජාතික සමගිය ගොඩනැගීමේදී අපට වැරදුණේ කොතැනද ? ඒ සඳහා කළ යුත්තේ කුමක්ද යන්න සම්බන්ධයෙන් කතිකාවතක් මෙහිදී ඇතිවිය යුතුය. 

සංස්කෘතික අනවබෝධය

දිගන නගරය 1993 ඉඳලා කිසිම ගැටුමක් සිදු නොවිච්ච නගරයක්. කිසිම ආකාරයක ජාතිවාදී ගැටුමක් මේ නගරය තුළ සිද්ධ වුණේ නෑ. මම දැනට රටවල් හතක විතර සංචාරයේ යෙදුණා. මේ ගැටලුව දකින විදිහ ගැන හිතන්න ඒක හරි උපකාරයක් වුණා. එක තැනකින් එළියට ගියාට පස්සේ ගැටලුව ගැන පේනවා. එතනදී ඇතිවුණේ සංස්කෘතීන් පිළිබඳව අනවබෝධයක්. මේක එන්න එන්නම වැඩි වෙනවා. ඉස්සර අපි එක පාසලකට ගියා. ඒක  නිසා අනිත් අයගේ සංස්කෘතීන් ගැන දැනගත්තා. අද මේ සම්බන්ධතාව කැඩිලා. ඒ වගේම තමයි අද ජාතීන් වශයෙන් වෙන් කරන්න තියෙන ඉඩකඩ වැඩි කරලා තියෙනවා මිසක් එක් කරන්න තියෙන ඉඩකඩ අඩුයි. ජනවර්ග පදිංචි වෙන්නේ ස්වභාවයෙන්ම ඒ භාෂාව කතා කරන ඒ සංස්කෘතියේ අයත් එක්ක. නමුත් මිශ්‍රකර මේ ජන කොටස් එකට ගොනු කරන්න රජයට වැඩසටහනක් නෑ. සෞඛ්‍යයෙන් එකතු වෙච්ච ගතියක් දැනට තියෙනවා. ඉස්පිරිතාලේ ඉන්නකොට එහා පැත්තේ ඇඳට වෙලා ඉන්නවා. බෙහෙත් ගන්න පෝලිමේ ඉන්නකොට මුණගැහෙනවා. ඒ හැර ඔක්කොම හදලා තියෙන්නේ වෙන් කරන වැඩසටහන්.

අමාත්‍යාංශ ගත්තත් වෙනස් නේ. බෞද්ධ අමාත්‍යාංශ, ක්‍රිස්තියානි කටයුතු අමාත්‍යාංශ, මුස්ලිම් අමාත්‍යාංශ. එක ආගමික අමාත්‍යාංශයක් වුණා නම් මේක එකතු කරන්න ලේසියි. ඒවා ඉතින් දේශපාලන වාසි තකා ඇති කරලා තියෙන අමාත්‍යාංශ බවට පරිවර්තනය වෙලා තියෙනවා. මේ ගැටුම නිරාකරණය කරන්න නම් ඊට වැඩිය දෙයක් සිදුවෙන්න ඕන.

අනෙක් එක තමයි සංස්කෘතික අනවබෝධය. ඒක අධ්‍යාපනයේ ඉඳලම ඇතිවෙලා තියෙනවා. අපිට දෙන්න තියෙන පණිවිඩය තමයි අඩුම ගානේ අධ්‍යාපනයේදී පහේ පන්තිය දක්වාවත් එකට වැඩ කරන්න ඕන කියන තැනකට ගේන්න පුළුවන් නම් පුංචි විසඳුමක් වෙයි. ඒවා ඉතින් ක්‍රියාත්මක කරන්න අමාරු මට්ටමක් තියෙනවා. නමුත් හැකි නම් ගොඩක්ම හොඳයි.

සංස්කෘතික වෙනස්වීම

මෑත කාලේ ගත්තම මේ වේගයෙන් වෙනස් වෙන්න, තනිවෙන්න හැදීම හේතුවෙන් සිදුවන්නක් තමයි ඒ අයගේ භාෂාව පමණක් කතා කිරීම. භාෂාව පිළිබඳ හැමෝටම අවබෝධයක් තියෙන්න ඕන. අපි දැන් පිරිසක් එක්ක ඉන්නකොට ඒ අයට ප්‍රධාන භාෂාව කතා කරන්න පුළුවන් වුණත් ඔවුන්ගේ භාෂාවෙන් ඔවුන් කතා කරනවා. නිදහස තියෙන බව ඇත්ත. නමුත් එතනදී ඒකත් ගැටලුවක්. වෙන භාෂාවක් කතා කරනකොට ඉබේම අපි එතනින් වෙනස් වෙනවා. කතා කරන්නේ මොනවද කියලා අවබෝධ කරගන්න බෑ. මං කියන්නේ සිංහලම කතා කළ යුතුයි කියන එක නොවෙයි. නමුත් අපිට භාෂාමය ප්‍රශ්නයකුත් නැතුවා නෙවෙයි.

ඉස්සර අපේ අම්මලා ඔක්කොම එකට හිටියා. මුස්ලිම් අයට තිබුණේ සාරි පොට ඔළුවට දාගන්න එක විතරයි. නමුත් වේගයෙන් මේ වෙනස්වීම කියන එක ඇවිල්ලා දැන් සමහරු මූණ වහගන්නවානේ. මනුෂ්‍යයෙකුගේ මූණ පේන්නේ නැති එක කාටත් අවාසි සහගතයි.

නාගරීකරණය 

නීතියේ සමානාත්මතාව හා ඒ සම්බන්ධ ගැටලු

දැන් මගෙන් අහන්නේ ඇයි ගැටුම් ඇතිවෙන්නේ, එහෙම ඇතිවෙන්න හේතු මොනවාද කියලනේ. එතකොට මේවා සමාජගත වෙනකොට අනිත් සමාජයේ මේක ක්‍රියාත්මක වෙන විදිහ වෙනයි. ආගමික වශයෙන් ඔවුන්ට නිදහස තියෙනවා තමන්ගේ ආගම අදහගෙන ඉන්න. නමුත් අනවශ්‍ය විදිහට ආගමික නීති සමාජ නීති බවට පත්වීම වළක්වා ගන්න ඕන. දිගින් දිගටම එය කරන්න කරන්න මේ තත්ත්වය  වැඩි වෙනවා මිසක් අඩු වෙන්නේ නම් නෑ කියලායි මං හිතන්නේ. යම් මට්ටමකට හේතු සාධක හොයනවා නම් ඒ හේතු අයින් කරන්න කටයුතු කරන්න වෙනවා. ඒවා තමා මේ වගේ ප්‍රශ්න අඩු කර ගන්න කළයුතු දේවල් කියා මං හිතන්නේ. මේ රටේ නීති , ආගමික නීති දෙක එකට යනතාක් කල් මේක ගැටෙනවා. අවසානයේ එක නීතියක් යටපත් වෙලා ආගමික නීතියක් උඩට එන්න පුළුවන්. එතකොට ඒ නීතිය නිසා නිතරම ගැටුම් ඇතිවෙන්න තියෙන ඉඩකඩ වැඩියි. 

අධ්‍යාපනය සම්බන්ධ ගැටලු

දැන් සියලුම ජාතීන් මේ පන්සලට එනවා. මෙහෙ හැදුවා කාර්යාල පද්ධතියම. ඔක්කොමලා මෙහෙට එන්න ඕන. මොකද ඇවිල්ලා යනකොට තමයි තේරෙන්නේ මේක ඇතුළේ මොනවත් ආයුධ හදන්නේ නෑ කියලා. මෙහෙ හිටියාම තේරෙනවා මේවා තියෙන්නේ මිනිස්සුන්ට හොඳ දේ කියලා දෙන්න කියලා. අපේ අයට දැන් පල්ලිය සැක වුණාට පල්ලියට ගියාම තමයි තේරෙන්නේ අනේ ඒකෙත් මොකුත් නෑ කියන එක පිළිබඳව. පහුගිය අවුරුද්දේ සිදුවූ සිදුවීම්  පිළිබඳ අපිටත් හරිම කනගාටුයි. ඒ සිදුවීම් තරහට කළාට ජාතියක් හැටියට සිංහලයෝ සංවිධානය කරලා කරපු එකක් නෙවෙයි. පල්ලියටත් යන්නැති, කෝවිලටත් යන්නැති, පන්සලටත් යන්නැති කණ්ඩායමක් ඉන්නවා. හරියට පල්ලි යන කෙනාට, පන්සල් යන කෙනාට, හරියට දෙවියන් අදහන කෙනාට හිංසාවක් කරන්න බෑ. දෙවියෝ කියලා නෑනේ හිංසාවක් කරන්න කියලා. ඉතින් ආගමෙන් තොර වෙච්ච කණ්ඩායමක් සමාජය තුළ ඇතිවෙලා තියෙනවා.

අන්තවාදී කණ්ඩායම් මේ වගේ සිදුවීම් ඇති කරන්න උත්සාහ ගන්නවා. දේශපාලන වාසි ගන්න බලනවා. මේ සෑම දෙයක් අතරම තමයි ජාතික සමගිය පවත්වාගන්න වෙන්නේ.