දමන ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ පිහිටා ඇති එක්ගල්ඔය ආලෝක රජමහ විහාරස්ථානයේ අඩුපාඩු රැසක් ඇති බව එහි විහාරාධිපති කොටාගොඩ ගුණානන්ද හිමියන් සහ විහාරස්ථානයේ දායකයෝ පවසති.

කන්දේගෙදර දේවානන්ද හිමියන් විසින් 1910 වර්ෂයේදී කටුමැටිවලින් ඉදිකරන ලද ආවාස ගෙය අද වනවිට සියලු විහාරාංගවලින් සපිරි මල්පොත නිග්‍රෝධාරාමය ලෙසින් හඳුන්වන අතර, එය ඌව පළාතේ විහාරස්ථානයක ඇති එකම කෞතුකාගාරයද පවත්වාගෙන යනු ලබමින් සමාජයේ මෙන්ම අාධ්‍යාත්මික දියුණුවද ලබාදෙන්නාවූ පින් බිමකි.

කොළඹ සම්බෝධී විහාරාධිපති, බෞද්ධයා නාළිකාවේ නිර්මාතෘ අපවත් වී වදාළ පූජ්‍ය දරණාගම කුසලධම්ම හිමියන්ගේ ආදාහන පූජෝත්සවය බ්‍රහස්තින්දා සිදුකිරීමට නියමිතය.

කන්දේමැදගම නිකසලානුවර පිහිටි ඓතිහාසික මහාගිරි චේතියාරාම රජමහා විහාරය වගකිවයුත්තන්ගේ නිසි අවධානය යොමු නොවීම හේතුවෙන් මේ වන විට වල්වැදී අභාවයට යමින් පවතී.

පෞරාණික හා කලාත්මක වශයෙන් මෙරට දැනට ශේෂව පවතින බෝධිඝරවලින් එකක් ලෙස නිල්ලක්ගම බෝධිඝරය පෙන්වා දිය හැකිය. කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයට අයත් ඇහැටුවැව ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ හෙට්ටිගමවැව ආසන්නයේ එය පිහිටා තිබේ. හෙළ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ මිල කළ නොහැකි දායාදයක් ලෙස මෙම බෝධිඝරය හඳුන්වා දිය හැකිය.

කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ ඓතිහාසික වටිනාකමකින් යුත් ගල්ගමුවට නුදුරුව ඇති රැස්වෙහෙර ඓතිහාසික පුරාණ විහාර ස්ථානයේ ඇති පැරණි සත් පිළිම විහාර මන්දිරයේ සහ මහ විහාර මන්දිරයේ ඇති මහනුවර යුගයට සම්බන්ධ ඉතා වටිනාකමකින් යුත් චිත්‍ර සහ බුදු පිළිම මේ වනවිට අපැහැදිලි වෙමින් සහ මැකීයමින් පවතින බවට වාර්තාවේ.

දකුණුලක ගිරුවා පත්තුවේ හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයට අයත් බෙලිඅත්ත, කහවත්ත ප්‍රදේශයේ පිහිටා ඇති ඓතිහාසික වටිනාකමකින් යුත් කහවත්ත පුරාණ රජමහා විහාරය කෙරෙහි මෙතෙක් පුරාවිද්‍යා බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමු නොවීම නිසා එහි මතුව ඇති නටඹුන් අද වනවිට දිනෙන් දින කැලෑවට ගොස් විනාශ වෙමින් පවතින බව එහි විහාරාධිපති පූජ්‍ය වටරක්ගොඩ ඤාණසිරි හිමියෝ පවසති.