රෝගී වීම අප කාටත් පොදු අත්දැකීමකි. නමුත් ඒ රෝගී බව පුද්ගලයෙකුට සහ එම පුද්ගලයා අයත් පවුලට, සමාජයට යම් බලපෑමක් එල්ල කරන්නේ නම් එය කිසිවකුගේ සැනසීමට හේතුවක් නොවනු ඇත. 2008 වසර තුළ රජයේ රෝහල්වලට අලුතින් වාර්තා වුණ පිළිකා රෝගීන් ගණන 19309ක් වූ නමුත්, 2018 වසර වන විට එය 35107 දක්වා වර්ධනය වීම පැහැදිලිවම පිළිකා රෝගීන්ගේ වර්ධනය වීමක් ලෙස පෙනෙන්නට දැනෙන්නට හේතු වන්නකි. ඒ නිසාම මේ සම්බන්ධයෙන් ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහනේ අධ්‍යක්ෂිකා ප්‍රජා වෛද්‍ය විශේෂඥ ජාන

නුගේගොඩ සමුද්‍රදේවි බාලිකාවේ විදුහල්පතිනිය වන රේණුකා ජයවර්ධන මහත්මිය වසර හතකට අධික සිය සේවා කාලය නිම කරමින් අද (22දා) දින විශ්‍රාම ලබන්නීය. අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ හතළිස් වසරකට ආසන්න කාලයක් විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හී තනතුරු රැසක් දරමින් සිටි ඇය, අත්දැකීම් බහුල විදුහල්පතිනියක ලෙස සමුද්‍රදේවි බාලිකාව සුවිශේෂී කඩයිමක් දක්වා රැගෙන එන්නට වෙහෙස වී කැපවී සේවය කළාය.

ව්‍යවස්ථාදායක සභාව ක්‍රියා කළ ආකාරය එහි සංයුතිය සකස් වූ ආකාරය ආදී සියල්ල ගැන අපිට තිබෙන්නේ අමිහිරි අත්දැකීමක්. ඒ වගේම ව්‍යවස්ථාදායක සභාවෙන් විවිධ කොමිෂන් සභා සඳහා පත්කළ පුද්ගලයන් කුමන ආකාරයෙන් ඔවුන්ගේ යුතුකම් වගකීම් පැහැර හැරියත් කිසි ලෙසක ඔවුන්ව ඉවත් කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් එම නීතියේ තිබුණේ නැහැ. මේ නිසා බොහෝ විට එම කොමිෂන් සභාවලට පත්කළ පුද්ගලයන් අත්තනෝමතිකව හැසිරුණා. මේ නිසාම ජනතාව බලාපොරොත්තු වූ පරමාර්ථයන් ඒ තුළින් සිදුවුණේ නැහැ. මේ කරුණු සැලකිල්ලට

පසුගියදා කළුතර මිල්ලනිය ප්‍රදේශයේ සැරිසරන නරියන් (හිවලුන්) විසින් එම ප්‍රදේශයේ මිනිසුන්ගේ දෛනික ජීවිතයට බාධා කළ පුවත් කිහිපයක් වාර්තා විය. මිල්ලනිය, මුවපට්ටිය ගම්මානවල ගම්මුන් බිය කරවමින් සිදුකෙරුණු මෙම සපාකෑම් හේතුවෙන් පුද්ගල මරණ, මී ගව මරණ කිහිපයක්ද සිදුවිය. මේ පිළිබඳව පසුගියදා වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේදී මාධ්‍ය සාකච්ඡාවක් පැවැත්විණි.

බඩඉරිඟු පසුගිය කාල සීමාවේ වැඩි අවධානයක් දිනා ගන්නට වූයේ පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරයෙකු විසින් කළ ප්‍රකාශයත් සමගය. ඒ නිසාම බඩඉරිඟු යොදාගෙන නිෂ්පාදනය කරන ත්‍රිපෝෂ හා ත්‍රිපෝෂ නිෂ්පාදනයට බඩඉරිඟු හිඟය නිසා ඇති වී තිබෙන බලපෑමත් පිළිබඳව අපේ අවධානය මෙසේ යොමු වේ.

ලෝක ඕසෝන් දිනය අද (16දා) දිනට යෙදී තිබෙනවා. මේ ඒ වෙනුවෙන් පරිසර අමාත්‍යාංශයේ වායු සම්පත් කළමනාකරණ හා ජාතික ඕසෝන් ඒකකයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂිකා මෝදිකා තිලකරත්න මහත්මිය සමග %අද^ කළ සාකච්ඡාවකි.

උස්සාන වාරි ජලසම්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා මෙරට තුළ ඇත්තේ නිදහසින් පසුව ගොඩනැගුණු ඉතිහාසයකි. එය යම්යම් ප්‍රදේශවලට ආවේණික වූවකි. දහසින් වැව් බැඳි රජරට ඓතිහාසික අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය තුළ උස්සාන වාරික්‍රම පිළිබඳව වැඩිමනක් අසන්නට ලැබෙනුයේ රාජාංගනය ප්‍රදේශයෙනි.

කෝවිඩ් වසංගතයෙන් අනතුරුව ශ්‍රී ලංකාව මෙන්ම ලෝකය දැඩි ආර්ථික දුෂ්කරතාවට මුහුණ දෙමින් සිටී. මතු වී තිබෙන නව ආර්ථික අභියෝග සහ ඒවා ජයගන්නා ආකාරය සම්බන්ධයෙන් කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යා අධ්‍යයනය අංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය ආචාර්ය ප්‍රියංග දුනුසිංහ මහතා සමග අප සාකච්ඡා කළ අතර, ඒ ඇසුරෙන් මෙම ලිපිය සැකසේ.

උපාධිධාරීන්ට රැකියා ලබාදෙන ලෙස ඉල්ලා පසුගිය කාලය පුරාම රැකියා විරහිත උපාධිධාරීන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින සංගම් රට තුළ විශාල අරගලයක නිරත විය. මේ අනුව වර්තමාන ආණ්ඩුව විසින් උපාධිධාරීන් හැට දහසකට අධික පිරිසක් මේ වනවිට රැකියා පුහුණුවට බඳවා ගෙන තිබේ.

රටේ මූලික නීතිය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව වන අතර, මේ වන විට ක්‍රියාත්මක වනුයේ 1978දී හඳුන්වා දුන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්වස්ථාවය. මේවනවිට අවස්ථා 19කදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට සංශෝධන එක් කර ඇති අතර, 20වැනි වතාවටත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය කිරීම සඳහා වන කෙටුම්පතක් ආණ්ඩුව විසින් ඉදිරිපත්කර තිබේ. එබැවින් යෝජිත 20වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව සම්බන්ධයෙන් විද්වත් අදහස් මෙලෙස දැක්වීමට අද අපි අදහස් කළෙමු‍.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව 20වැනි වරටත් සංශෝධනය කිරීම සඳහා ආණ්ඩුව පාර්ශ්වයෙන් 20වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධන කෙටුම්පතක් ඉදිරිපත් කර තිබේ. මෙම කෙටුම්පත සම්බන්ධයෙන් බොහෝදෙනාගේ විවේචන මතුව ඇති අතර, ආණ්ඩුව පාර්ශ්වයේ ඇතැම් අයද ඒවා විචේනය කරමින් සිටියි. කෙසේවෙතත් යෝජිත ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය පිළිබඳව ආණ්ඩු පාර්ශ්වයේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ගෙවිදු කුමාරතුංග මහතා සමග සාකච්ඡා කළෙමු.

මෙරට තුළ ගව ඝාතනය නතර කිරීමට අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා ආණ්ඩු පක්ෂයේ පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායම් රැස්වීමේදී පෙරේදා ගත් තීරණයට ආණ්ඩු පක්ෂ මන්ත්රී වරුන් සියලුදෙනාගේ කැමැත්ත හිමිවී ඇති බව මාධ්ය විසින් වාර්තා කර තිබිණි.

නාගරික වනාන්තරයක් යනු නගරයක් හෝ තදාසන්න ප්‍රදේශයක් තුළ වර්ධනය වන වනාන්තරයක් හෝ ශාක සමූහයකි. පුළුල් අර්ථයකින් ගත් කල, මිනිස් ජනාවාස ආසන්නයේ වගා කෙරෙන ඕනෑම වනාන්තරයක් මේ යටතට ගැනීමට හැකි වන අතර, විශේෂයෙන් සංවර්ධිත ලෝකය තුළ නාගරික වනාන්තර සම්බන්ධයෙන් විශාල උනන්දුවක් ඇති වී තිබෙන්නේ පරිසර දූෂණය සම්බන්ධයෙන් මෑත දශකවල ඉස්මතු වූ කථිකාවත් සමගිනි.

මෙරට අවුරුදු 19- 25ත් අතර වයස් කාණ්ඩයේ පිරිමි දරුවන් අතර එච්අයිවී ආසාදනය වීම ඉහළ ගොස් ඇති බව ජාතික ලිංගාශ්‍රිත රෝග හා ඒඩ්ස් මර්දන වැඩසටහන ප්‍රකාශ කර තිබුණේ පසුගිය සතියේයි. මේ එම කරුණ හා එච්අයිවී රෝගය මෙරට පැතිරීම සම්බන්ධයෙන් කාලීන තොරතුරු පිළිබඳව ජාතික ලිංගාශ්‍රිත රෝග හා ඒඩ්ස් මර්දන වැඩසටහනේ අධ්‍යක්ෂිකා විශේෂඥ වෛද්‍ය රසාංජලී හෙට්ටිආරච්චි මහත්මිය සමග කළ කතාබහකි.

වවුනියාව, නාමල්ගම ගම්මානය තිස් වසරක යුද්ධයට මුහුණ දී අනතුරුව නැවත පදිංචි කළ ගම්මානයකි. වවුනියාවේ සිට කිලෝමීටර් විස්සක පමණ දුරකින් පිහිටා ඇති නාමල්ගම බොහෝ දුෂ්කරතා පිරුණු ගමකි. නාමල්ගම ගම්මානයේ පවුල් හාරසිය හැත්තෑවක් පමණ ජීවත් වන අතර, ඔවුන්ගෙන් අතිබහුතරයක් දරිද්‍රතාවට, ජල අර්බුදයට දරුණු වශයෙන් මුහුණ දෙයි. පූජ්‍ය තිත්තගල්ලේ ආනන්දසිරි හිමියෝ මෙලෙස පීඩා විඳින නාමල්ගම ගම්මානයට පණක් ලබාදෙමින් ගැමියාගේ ජීවිතයට සිනහවක් ගෙන ඒමට කටයුතු කරමින් සිටිති. මේ වන

නැගෙනහිර පළාත් ආණ්ඩුකාර අනුරාධා යහම්පත් මහත්මියගේ සංකල්පයකට අනුව, නැගෙනහිර පළාත් කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව සහ ආණ්ඩුකාර කාර්යාලය ඒකාබද්ධව, කීඩෑ උවදුර මර්දනය කිරීමට හා කාබනික ගොවිතැන ව්‍යාප්ත කිරීමේ අරමුණින්, 2020 යල කන්නයේදී ත්‍රිකුණාමල දිස්ත්‍රික්කය තුළ %දැයට හිතැති ගොවිතැන^ නමින් අක්කර 100ක කාබනික වී වගා කිරීමේ විශේෂ ව්‍යාපෘතියක් ක්‍රියාත්මක කර තිබිණි.

ජීවිතයේ සැදෑ සමයේ හුදකලා බව මිනිස් වර්ගයාට පොදු ධර්මතාවක්ව පවතී. දහසක් දෙනා පිරිවරා සිටියද ඒ හුදකලාවෙන් මිදීම පහසු නොවේ. මේ සනාතන දහම පසෙකලා විවිධ අත්කම් නිර්මාණ සමග සැදෑ සමය සතුටින්, සාමයෙන් ගෙවන අඹු සැමි යුවළක් සොයා අප ඉකුත් දින මග ගෙව්වෙමු. ගල්නෑව, මුදුන්ගොඩ ගම් පියස ජීව උයන කොටගත් ඒ. ප්රේදමාවතී මහත්මිය පන්පැඳුරු, වට්ටි, පෙට්ටි, මලු ආදිය අතර දවස ගෙවා දමන්නීය. ඇගේ සැමියා එන්.පී.ජී. සෝමදාස මහතා හොඳ පොල්කටු නිර්මාණකරුවෙකි. පොල් මටුලු මගින් ඔහු කළ

ආණ්ඩුව විසින් ඉදිරිපත්කරන බව පැවසූ 20 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය කැබිනට් අනුමැතිය ලබාගැනීමෙන් අනතුරුව අධිකරණ අමාත්‍යවරයා විසින් ගැසට් මගින් ප්‍රකාශයට පත්කර තිබේ.

’’වීදී ආහාර සංස්කෘතිය’’ ලෝකයේ බොහෝ රටවල පැවතුණද එය ලංකාවට යම් අලුත් බවක් ගෙන එන්නකි. ලංකාවේ ඇතැම් ප්‍රදේශවල කුඩාවට වීදී ආහාර කඩ පැවතියද මෙය ඉතා ජනප්‍රිය මාතෘකාවක් ලෙස කතා බහට ලක්වනුයේ මෑත කාලයේදීය. මේ වනවිට කොළඹ සහ තදාසන්න ප්‍රදේශවල සවස් භාගය වනවිට වීදි ආහාර කඩ එළියට පැමිණේ.

ලෝකයේ වැඩි පිරිසක් දුම්පානයෙන් ඉවත් වෙමින් සිටින බව මේ වනවිට අනාවරණය කරගෙන තිබේ. ඒ සම්බන්ධයෙන් සමීක්ෂණ වාර්තා රැසක් ප්‍රකාශයට පත්වී ඇති අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ තත්ත්වයද එයට සමානය

ලංකාවට තවමත් මානව රූපී රොබෝ තාක්ෂණය යම්තාක් දුරකට අලුත්ය. නමුත් ලෝකය මේ වනවිට විවිධ රාජකාරි කටයුතු සඳහා මානවරූපී රොබෝවරු යොදා ගැනීම ආරම්භ කර සැලකිය යුතු කාලයක් ගත වී හමාරය.

සමගි ජන බලවේගය ලෙස අපි ඉදිරියට යනවා. නමුත් එය අපි කැමැත්තෙන් කරපු දෙයක් නෙවෙයි. අකමැත්තෙන් කරපු දෙයක්. එක්සත් ජාතික පක්ෂය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන්න අපි ලොකු වෑයමක් ගත්තා. නමුත් එය අසාර්ථක වුණා. පක්ෂ ව්‍යවස්ථාව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කරන්නයි අපි උත්සාහ ගත්තේ. නමුත් එය සාර්ථක නොවුණ නිසා අපිට අකමැත්තෙන් එළියට එන්න සිදුවුණා.

සුනාමිය මෑත ඉතිහාසයේ ජන සමාජය භීතියට පත් කළ ස්වභාවික ව්‍යසනයක් විය. ඒ නිසාම මෙම ව්‍යසනයෙන් හානි අවම වූ පරිසර පද්ධති පිළිබඳ විවිධ අංශ විවිධ කෝණවලින් විවිධ මත පළ කරන්නට විය.

2019 නොවැම්බර් මාසයේ පැවැති ජනපතිවරණයේදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ලබාගන්නා ඡන්ද සංඛ්‍යාව ආසන්නයටම කියමින් එම මැතිවරණය පිළිබඳව විශ්ලේෂණයක් කළ ප්‍රදීප් චානක පසුගිය පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයටද එවැනිම ආකාරයේ විශ්ලේෂණයක් කර තිබුණි. එහිදී ද ඔහු කළ ඇතැම් විශ්ලේෂණ නිවැරදි වී තිබුණි. මේ එම විශ්ලේෂණය පිළිබඳව ඔහුගේ අදහසයි.

අද නිකිණි පොහෝ දිනයයි. බුද්ධ චරිතය හා සබැඳි සිදුවීම් දාමයක් සෑම පුරපොහොයක්ම හා බැඳී ඇති බැවින් මෙරට බෞද්ධයන්ට සෑම පොහෝ දිනයක්ම ආගමික වශයෙන් වැදගත් වන්නේය. ඒ සඳහා බොදුනුවන්ගේ මගපෙන්වන්නා හා මෙහෙයුම්කරුවා වන්නේ භික්ෂූන් වහන්සේය. මේ සුවිශේෂී මෙහෙවර සියවස් ගණනාවක් පුරා මෙරට බෞද්ධ සමාජය හා බද්ධව පැවතුණේ ගහට පොත්තක් පරිද්දෙනි.

නව රජයේ සෞභාග්‍යයේ දැක්ම සංකල්පය තුළ දේශීය හස්ත කර්මාන්ත නගා සිටුවීමේ ප්‍රතිපත්තිය මේ වනවිටත් කේෂත්‍රයේ නිරත වූවන්ගේ පැසසුමට ලක්ව තිබේ. ඒ ඔවුන් මෙතෙක් විඳි දහසකුත් එකක් වූ අනේකවිධ අපහසුතාවන් වෙත දැන් හෝ පිළිසරණක් ලැබේය යනුවෙන් ඔවුන්ගේ සිත තුළ ඇතිකළ අපේක්ෂාවන් හේතුවෙනි.

අපි ඕනෑතරම් ටුක් ටුක්වල එහෙම නැත්නම් ත්‍රීවිල්වල ගිහිල්ලා තියෙනවනේ. දුප්පතාගේ හිතවතා කියලා හඳුන්වන්නෙත් ත්‍රීවිල් එකටනේ. පාරෙදී ගොඩක් අය ටුක් ටුක් එකට බැන්නත්, කාටහරි කරදරයක් වුණු ගමන් ඕනෑම කෙනෙක්ගේ මුවට නැගෙන්නේ ත්‍රීවිල් එකකවත් යමු, ත්‍රීවිල් එකක් නවත්තගමු, ටුක් ටුක් එකක්වත් නැද්ද වගේ වචනයි. කොල්ලුපිටිය දුම්රියපොළ අසල ත්‍රිරෝද රථ ගාලේ ඉන්න හජ්රින් මහතාව අපට මුණගැහෙන්නෙත් ඒ වගේ හදිසියේ හයර් එකක් යන අතරතුරයි. හජ්රින් මහතාගේ ත්‍රිරෝද රථය අනෙක් ත්‍

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක්‘ පිළිබඳ යළිත් කතාබහට ලක්වෙමින් තිබේ. ආණ්ඩුව මගින්ද මේ වනවිට ඒ සඳහා සූදානම් වන අතර, ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වෙනුවෙන් කැබිනට් අනුකමිටුවක්ද පත්කර තිබේ. වර්තමානයේ ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වන 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මේ වනවිට 19 වතාවක් සංශෝධනය කර ඇති අතර, තවත් වතාවක් එය සංශෝධනය කිරීමට වත්මන් ආණ්ඩුව සූදානම් වේ. මේ අතර 19 වැනි සංශෝධනය ඉවත් කළයුතු බවටත් පසුගිය කාලයේදී මැතිවරණ වේදිකාව තුළ දැඩි කතාබහක් ඇතිවිය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථ

ආහාරයක රස දැනෙන්නේ එය මුව තුළට ගත් පසුවය. නමුත් අපි ආශාවෙන් ආහාරයක් තෝරාගන්නේ එහි ඇති රස නහර පිනායන සුවඳ මෙන්ම දුටු ගමන් නෙත පිනවන ප්‍රියමනාප පෙනුම නිසාය. මේ සඳහා අනාදිමත් කාලයක සිට භාවිත කරන්නේ කුළුබඩු වර්ගයි. මෑතකාලීනව මෙකී කුළුබඩු අතරින් කහ පිළිබඳව බහුලව කතාබහක් රට තුළ ඇතිවී තිබෙන්නේ ඉල්ලුමට සරිලන ආකාරයට කහ වෙළෙඳ පොළේ නොමැති බැවිනි. මේ කහ සහ රටේ ඇතිවී තිබෙන කහ අර්බුදය පිළිබඳව තොරතුරු ගෙන ඒමකි.